Yeni Yatırım Teşvik Sisteminde yer alan Stratejik Yatırım kavramı, cari açığın azaltılması amacıyla ithalat oranı yüksek ara malların üretimine yönelik yatırımlar kapsamında, Ekonomi Bakanlığınca çalışılan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) çerçevesinde, cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ara malları ve ürünlerin üretimi ve Uluslararası rekabet gücünü artırma potansiyeline sahip arge içeriği yüksek, yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli stratejik önemi haiz yatırımları teşvik etmek için getirilmiş bir yatırım teşvik sistemidir.
Yeni teşvik sistemin yayınlandığı 19 Haziran 2012 tarihinden 28.02.2013 Tarihleri arasında Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerini incelediğimizde sadece 4 adet Stratejik yatırımlar kapsamında belge düzenlendiği görülmektedir.Sayının düşük olmasının başlıca nedeni sanırım stratejik yatırımlar konusunun tam olarak anlaşılmamasından kaynaklı olabilir.
Stratejik Yatırımlar;
a) Asgari sabit yatırım tutarının ellimilyon Türk Lirasının üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı yatırım tutarına dahil edilir).
b) Teşvik belgesine konu yatırımda üretilecek ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin, aynı ürünün ithalatından az olması.
c) Teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek yatırımla asgari yüzde kırk oranında katma değer sağlanması.
ç) Yatırım konusu tesiste üretilecek ürünle ilgili son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının ellimilyon ABD Dolarının üzerinde olması (ithalat miktarının tespitinde, müracaat tarihinden önce yayımlanmış son oniki aylık resmi veriler esas alınır).
(2) Birinci fıkrada yer alan kriterlerin değerlendirilmesinde, EK-10’da belirtilen esaslar dikkate alınır.
(3) Yurt içinde üretimi bulunmayan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlarda birinci fıkranın (ç) bendi, rafineri ve petrokimya yatırımlarında ise (c) bendi hükmü uygulanmaz.
(4) Stratejik yatırımlar için istenilen fizibilite raporunda, yatırıma konu ürünle ilgili yurt içi üretim kapasitesi, ithalat miktarı ve yatırımla oluşturulacak katma değere ilişkin detaylı bilgi ve analizlerin bulunması gerekir. Aksi takdirde müracaatlar değerlendirmeye alınmaz.
(5) Projenin değerlendirilmesine esas teşkil etmek üzere münhasıran yatırıma konu ürüne yönelik bilgiler ve hesaplamalar gerektiğinde diğer kurum ve kuruluşlardan teyit edilir.
(6) Genel Müdürlükçe yapılan incelemede stratejik yatırımların teşviki kapsamında değerlendirilen yatırım projeleri ön inceleme raporu ile birlikte Komisyonun onayına sunulur.
(7) Stratejik yatırımların teşvikine yönelik başvurularda nihai karar yetkisi Komisyona aittir. Komisyon, bu kapsamdaki projeleri değerlendirmek üzere tüm üyelerin katılımı ile toplanır ve oy birliği ile karar alır.
(8) Komisyon tarafından stratejik yatırım olduğuna karar verilen yatırım projeleri için Genel Müdürlükçe teşvik belgesi düzenlenir.
(9) Genel Müdürlük tarafından gerçekleştirilen ön inceleme veya Komisyonca verilen nihai karar sonucunda stratejik yatırımların teşviki kapsamında değerlendirilmesi uygun bulunmayan yatırım projeleri reddedilir veya yatırımcı talebine istinaden Karar kapsamında yer alan diğer teşvik uygulamaları çerçevesinde değerlendirilebilir.
(10) Birinci fıkrada yer alan kriterlere ilişkin yapılan değerlendirmede kullanılan verilerin piyasa şartları gereği bilahare değişmesi durumunda, desteklerle ilgili herhangi bir değişiklik yapılmaksızın belge geçerliliğini muhafaza eder.
Stratejik Yatırım Değerlendirme Esasları;
1- Bir yatırımda birbirinden bağımsız hatlarda farklı ürünler üretilmesi durumunda;
a) Yatırım teşvik belgesi için müracaat tarihinden önce yayımlanmış son 12 aylık veriler dikkate alınarak, ithalatın yurt içi üretim kapasitesinden fazla olup olmadığı,
b) Yatırım teşvik belgesi için müracaat tarihinden önce yayımlanmış son 12 aylık veriler dikkate alınarak ithalat tutarının 50 milyon ABD Dolarının üzerinde olup olmadığı,
c) Farklı üretim hatlarında üretilecek ürünlerin katma değer oranı
her bir ürün için ayrı ayrı bulunur.
d) Yatırım teşvik belgesi kapsamı yatırımda üretilecek olan farklı ürünlerin yatırım tutarları toplamının 50 milyon Türk Lirasının üzerinde olması gerekir.
Bütün ürünler dikkate alınarak (d)’de belirtilen kriterin sağlanmasına rağmen, üretilecek her bir ürün bazında a, b ve c’de belirtilen kriterlerin herhangi birini sağlayamayan ürün/ürünler, stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmez. Söz konusu ürün/ürünler ve bunlara ilişkin yatırım harcamaları proje kapsamından çıkartılarak, proje kapsamında kalan diğer ürün/ürünler için yukarıdaki kriterler çerçevesinde yeniden hesaplama yapılır ve bu kriterlerin tamamının sağlanması
durumunda söz konusu ürün/ürünlere ilişkin yatırım, stratejik yatırım olarak değerlendirilir.
2- Bir yatırımda birbirinden bağımsız olmayan hatlarda bir veya birden fazla asıl işlem görmüş ürün (teşvik belgesi konusu yatırımla elde edilmesi amaçlanan ürün) ile varsa ekonomik değeri olan ikincil işlem görmüş ürünün (teşvik belgesi konusu yatırımla elde edilmesi amaçlanan asıl işlem görmüş ürün dışındaki yan ürün) ortaya çıkması durumunda;
a) Yatırım teşvik belgesi için müracaat tarihinden önce yayımlanmış son 12 aylık veriler dikkate alınarak, ithalatın yurt içi üretim kapasitesinden fazla olup olmadığı,
b) Yatırım teşvik belgesi için müracaat tarihinden önce yayımlanmış son 12 aylık veriler dikkate alınarak ithalat tutarının 50 milyon ABD Dolarının üzerinde olup olmadığı, her bir ana ürün için ayrı ayrı bulunur.
c) Yatırım teşvik belgesi kapsamında üretilecek ürünlerin yıllık ürün satış ve girdi maliyetleri Tablo 1’deki şekilde ayrı ayrı hesaplanır ve çıkan değerler Tablo 2’de belirtilen şekilde hesaplanmak suretiyle yatırımın toplam katma değer oranı bulunur.
d) Yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilecek sabit yatırım tutarının 50 milyon Türk Lirasının üzerinde olması gerekir.
Asıl ve ikincil işlem görmüş ürün/ürünlerin toplamı üzerinden (c) ve (d)’de belirtilen kriterlerin sağlanmasına rağmen, üretilecek her bir asıl işlem görmüş ürün bazında (a) ve (b)’de belirtilen kriterleri sağlayamayan ürünler, stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmez. Bu durumda, (a) ve (b)’deki kriterleri sağlayamayan asıl işlem görmüş ürün/ürünlerin toplam satış tutarı içerisindeki payının %50’nin üzerinde olması halinde, söz konusu ürünlerin üretimi için de
kullanılan ortak ana üretim üniteleri stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmez. İkincil işlem görmüş ürün/ürünlerin girdi maliyeti, asıl işlem görmüş ürün/ürünler içerisinde değerlendirileceğinden söz konusu ürün/ürünlere ait sadece satış fiyatı katma değer hesaplamasında dikkate alınır.
Stratejik yatırım kapsamında değerlendirilmeyen asıl işlem görmüş ürün/ürünlere ilişkin yatırım harcamaları proje kapsamından çıkartılarak, proje kapsamında kalan diğer asıl ve ikincil işlem görmüş ürün/ürünler için yukarıdaki kriterler çerçevesinde yeniden hesaplama yapılır ve bu kriterlerin sağlanması durumunda, söz konusu ürün/ürünlere ilişkin yatırım stratejik yatırım olarak değerlendirilir.
Özetle bu kapsamda desteklenecek olan yatırımların aşağıdaki kriterlerin tamamını sağlamaları gerekmektedir.
-Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon TL olması,
-Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması,
-Yatırımla sağlanacak asgari katma değerin %40 olması (rafineri ve petrokimya yatırımlarında bu şart aranmayacaktır),
-Üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibariyle en az 50 Milyon $ olması (yurt içi üretimi olmayan mallarda bu şart aranmayacaktır)
Stratejik yatırımlar: Yukarıda belirtilen kriterleri sağlayan yatırımlar bölge farkı gözetilmeksizin aşağıdaki desteklerden yararlandırılabilir.
a) Gümrük vergisi muafiyeti
b) KDV istisnası.
c) Vergi indirimi.
ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği.
d) Yatırım yeri tahsisi.
e) Faiz desteği.
f) KDV iadesi.
g) Gelir vergisi stopajı desteği (6 ncı bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için).
ğ) Sigorta primi desteği (6 ncı bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için).
Bu uygulama kapsamında sağlanan destek oran ve süreleri özet olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
| STRATEJİK YATIRIMLAR İÇİN SAĞLANAN DESTEK UNSURLARI | |||||||
| Destek Unsurları | BÖLGELER | ||||||
| I | II | III | IV | V | VI | ||
| KDV İstisnası | VAR | ||||||
| Gümrük Vergisi Muafiyeti | VAR | ||||||
| Vergi İndirimi | Yatırıma Katkı Oranı (%) | 50 | |||||
| Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği | Destek Süresi | 7 yıl (6. Bölgede 10 Yıl) | |||||
| Yatırım Yeri Tahsisi | VAR | ||||||
| Faiz Desteği | İç Kredi | 5 Puan | |||||
| Döviz / Dövize Endeksli Kredi | 2 Puan | ||||||
| Sigorta Primi Desteği | 10 yıl(Sadece 6. Bölgede Gerçekleştirilecek Yatırımlar İçin) | ||||||
| Gelir Vergisi Stopajı Desteği | 10 yıl(Sadece 6. Bölgede Gerçekleştirilecek Yatırımlar İçin) | ||||||
| KDV İadesi | VAR (Sadece 500 Milyon TL ve üzeri yatırımlar için) | ||||||
Sonuç; Ekonomi Bakanlığınca Stratejik yatırımcılara sağlanan desteklerin diğer bölgesel teşviklerden daha çok ( 6 . bölge hariç) itibar edilmesi gerekir.Sistem işlevliğinin diğer yatırım konularına göre biraz karmaşık bir tarzda olması,yatırımcılar tarafından konunun tam olarak anlaşılması belki bir süreç gerektirebilir.Nitekim 2012 yılında 1 adet,2013 yılının ilk 2 ayında 3 adet stratejik kapsamında
yatırım teşvik belgesi alınması bu sürecin giderek artan bir gelişim içerisinde olduğuna işaret etmektedir.
————————————————————————-
Yararlanılan kaynaklar;
1-15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
2-Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar için yayınlanan tebliğler. (20/06/2012) ,(13.10.2012),(15.02.2013)
3-Ekonomi Bakanlığı İstatistikleri
NIS
2013